Aymara
Anata!
Pata markanakanx anata phunchhäwix janiw kipkäkiti: llakt'asiwis ukat phunchhäwimp phuqhañ ukhamaw utji.
Nayra maranakan anat phunchäwi
Juana Mamani Tallacagua, agronomía, Unibol TK jach’a yatiqañ utana yatiqiriwa
Nayrapachanakaxa, wayna tawaqunakaxa wali kusisitawa anata urunakxa suyapxirïna. Anata phunchhäwinxa waynanakaxa tarqa phust’asipxirïna, tawaqunaxa wali jayllint’asawa thuqht’asipxirïna, uka k’uchirt’äwixa “khuchhi awatiri” satarakitänawa; ukapachanakaxa tawaqunakasa waynanakasa khuchhinakxa wali awatipxarakirïna sapxiwa. Ukhamarusa jallu phaxsinxa khuchhixa janiwa uyu manqhana uywañaxa askirikiti sapxiwa. Ukhamwa awichajaxa yatt’ayawayitu.
Jichha pachanakanxa, anata urunakanxa janiwa ukhamaxarakiti, waynanakasa tawaqunakasa janirakiwa amtasxapxarakiti, nayra achilanakana saräwinakapatxa janirakiwa yatiñsa munxapxarakiti, ukhamarusa machañatuqirukiwa sarxapxaraki. Tarqa, moseñada, pinkillada ukata sampoñada ukanakaxa pachaparuwa phust’asiñïri, jichhurunakanxa ukaxa janiwa yaqataxiti, kunapachasa phust’asxapxakiwa ukatwa pachatuqitxa kuna jan walt’äwinakasa utxaraki sapxiwa.
Warak’aku, anata phunchäwin q’urawt’asis thuqt’asïwi
Isidora Colque Martínez, Ingeniería de Alimentos, UNIBOL “ATK” jach’a yatiqañutan yatiqiriwa
Warak’aku anata phunchhäwix Pantipata ayllunx willkür uruw phuqhasi, uka ayllux Bombo markana, municipio de Huanuni, provincia Pantaleón Dalence uksan jikxatasi. Oruro jach’a markatx 55 kilómetros ukch’a sarañankiwa. Dalence, Poopó provinciankir jilaqatanakax sapa ayllunakat qhantatitpach kayuk phust’ir tamanakapar p’iqincht’asin Pantipata ayllur jutapxi. Warak’aku ukax sañ muniwa: “markanakat jutirininakax purapat uñthapt’asisaw chikancht’asipxi”, ukatx chachanakax q’urawa apt’atkamakiwa, ukxarux montera, goma wanthisani, qhulu sapatun ukham isthapt’atapxiwa.
Armillo ukampiw puraptuqit q’urawt’asipxi, janiw qalampix q’urawasipkiti.Ukatakix chiqak q’urawt’asin wakt’ayirïñawa. Kursankkis uka jilatax janwakt’ayasiñatakix maysar maysaruw jittañapa. Kunapachtï armillo ukamp maynix wakt’ayasx ukhax muritiyataw jikxatasxapxi. Wali larkayapuniwa, ukampirus uka muritiyatanakax ususirakiwa.
Uka jilaqatanakax phunchäw pasirïpkaspas ukhamarakiwa. Uka q’urawt’asisturkaw makiptatax uka tamankirinakax müsiñu thuqt’asipxaraki.
Jayp’urux taqiniw ayllunakapar kayuk kutt’awayxapxaraki.


